РУССКАЯ СЕМАНТИКА В ТИПОЛОГИЧЕСКОЙ ПЕРСПЕКТИВЕ Анна Андреевна Зализняк — доктор филологических наук, главный научный сотрудник Института языкознания Российской Академии наук. <...> : Языки русской культуры, 2000; «Ключевые слова русской языковой картины мира» (в соавторстве с И. Б. Левонтиной и А. Д. Шмелевым). <...> РУССКАЯ СЕМАНТИКА В ТИПОЛОГИЧЕСКОЙ ПЕРСПЕКТИВЕ Анна А. Зализняк <...> О семантике сОжаления* II est naturel et absurde de regretter 1es belles choses qui ne sont pas faites, et qui nous semblent encore avoir йtй possibles, bien aprиs que 1’йvйnement a dйmontrй qu’il n’y avait pas de place pour elles dans le monde. <...> 1. русские культурные кОнцепты в еврОпейскОй лингвистическОй перспективе . <...> 6. предикаты ОшибОчнОгО мнения в свете семантическОй типОлОгии: глагОл * .suite d’un sentiment de superioritй, peut-кtre imaginaire73 . <...> He said, ‘You can’t always get what you want’; Eager to show the world that she was not disappointed by his departure, and apparently in a pique, she accepted a proposal of marriage from John Marshall. <...> : «I argue that the distinction between vagueness and polysemy (which is crucial to traditional conceptions of lexical-semantic structure) is unstable: what appear to be distinct meanings from one point of view turn out to be instances of vagueness from another» [Geeraerts 1993: 223]. <...> In languages that derive from Latin, «compassion» means: we cannot look on coolly as others All languages that derive from Latin form the word «compassion» by combining the preix suffer; or, we sympathize with those who suffer. <...> That is why the word «compassion» generally inspires suspicion; it designates what is considered an inferior, second-rate sentiment that has little <...>
Русская_семантика_в_типологической_перспективе.pdf
Анна А. Зализняк
РУССКАЯ СЕМАНТИКА
В ТИПОЛОГИЧЕСКОЙ
ПЕРСПЕКТИВЕ
ЯЗЫКИ СЛАВЯНСКОЙ КУЛЬТУРЫ
МОСКВА 2013
Стр.4
811.161.1
81.031
23
()
13-04-16050
:
.-. . . , . . . . .
23
.
. .:
, 2013. — 640 . — (Studia philologica.)
ISBN 978-5-9551-0692-2
, .
,
.
,
(), ( )
(
).
,
,
:
.
,
,
. ,
,
.
.
81.031
« », 1897
ISBN 978-5-9551-0692-2
© . , 2013
© , 2013
,
.
Стр.5
Оглавление
........................................................... 11
I.
1. .................... 15
1.1. , ................. 18
1.2. .................................. 23
1.3. ......................... 24
1.4. ............................ 30
1.5.
« » .......................... 34
1.5.1. vs. ............................... 34
1.5.2. ................................ 36
1.6. .......................................... 38
2. .............................................. 41
2.1. .................................. 41
2.2. ......................................... 43
2.3. ............................. 44
2.4. ................................ 46
2.5. ...................... 49
3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
3.1. ....................... 51
3.1.1. ... 51
3.1.2. « » ....... 54
3.1.3. « » ................... 57
3.2.
................................... 59
II
1. ............................. 68
1.1. ..................................................... 68
1.2. 1 2 ........................................... 69
Стр.6
6
Оглавление
1.3. . . . . . . . . . . . . . . 72
1.3.1. ....................... 72
1.3.2. ........................... 75
1.4. Postscriptum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
2. ............................................... 79
2.1. : ?
2.2.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
2.3. ... ........................................... 84
2.4.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
2.5. ........................................... 92
2.6. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93
2.7. Postscriptum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94
2.7.1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94
2.7.2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
2.7.3. ............................... 99
2.7.4. . . . . . . . . . . . . . . . . . 101
3. : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105
3.1. (‘ 1’) .................. 106
3.2. (‘ 3’) ................................ 109
3.3. (‘ 2’) ....................... .111
3.4. .......................................... 117
4. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118
4.1. 1 2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118
4.2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124
4.3. ‘’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125
5. ........................................................ 131
5.1.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131
5.2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135
5.2.1. ....................................... 135
5.2.2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
5.2.3. ..................................... 140
5.3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142
6. .................................................... 145
6.1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145
6.2. ‘’ ................................. 152
6.3. ................................ 155
6.4. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165
7. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169
7.1. : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169
7.2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175
7.3. ..................... 178
Стр.7
Оглавление
III
1. « » ........... 185
1.1. .................. 185
1.2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187
1.3. .................................................... 193
1.4. — ................................................ 195
1.5. — — ................................ 199
1.6. — — ............................ 202
1.7. — ......................................... 205
1.8. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208
2. .............. 210
2.1. : . . 210
2.2. ....................................... 216
2.3. : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218
3. vs.
....................... 220
4. . . . . . . . . . . . . . . . . 226
4.1.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226
4.2. ......................................... 227
4.3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 228
4.4.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231
4.4.1. : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231
4.4.2. : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233
4.4.3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235
4.4.4. ................................. 236
4.5. .................................................. 238
5. : , ................ 241
5.1. .................... 241
5.2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249
5.3. ............................................ 252
5.3.1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252
5.3.2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254
6. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256
6.1. , , , . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256
6.2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260
7. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263
7.1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263
7.2. : ........................ 264
7.3. : ....................... 268
8.
( «
») ................................................... 271
7
Стр.8
8
Оглавление
8.1. ............................... 272
8.2. .................. 274
8.3. ..................... 277
IV
1. :
.................................................. 285
2.
. . . . . . . . . . . . . . . 293
2.1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293
2.2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294
2.3. ...................................................... 296
3. .......................... 300
3.1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 300
3.2. ............................ 304
3.3. ....................................................... 305
3.4. ....................................................... 307
3.5. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 310
4. ................... 312
4.1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 312
4.2. ...................................... 315
4.3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 318
4.4. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 320
4.5. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 321
4.6.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 323
5. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327
5.1.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327
5.2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 330
5.2.1. ............................. 330
5.2.2. : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332
5.3. ...................................................... 334
5.3.1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 334
5.3.2. .................................. 338
5.3.3. vs. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 339
5.3.4. ............................ 342
5.4. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 343
6. :
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345
7. : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 353
8. : ............... 361
9. : vs. party . . . . . 366
10. : . 376
Стр.9
Оглавление
V
1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 387
1.1. ............ 389
1.2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 393
2. « » . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 397
2.1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 397
2.2. «» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 399
2.3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 401
2.3.1. ................................ 401
2.3.2. ............................... 403
2.3.3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 404
2.4. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 405
3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 410
3.1. .......... 411
3.2.
. . . . 414
3.3. ................. 420
VI
: ,
,
1. :
« » . . 431
1.1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 433
1.1.1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 433
1.1.2. . « » ...... 438
1.2. .................................................... 440
1.2.1. Soucit . « » . . . . . . . 440
1.2.2. .................................. 443
2. ........... 447
2.1. .......................................... 447
2.2. ? ......................................... 449
2.2.1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 450
2.2.2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 453
2.2.3. ................................. 455
2.3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 458
3.
40—50- ....................................... 462
4. « » . . . . . . . . 468
5.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 477
6. . . . . . . . . . . . . . 485
6.1. . . . . . . . . . . 486
9
Стр.10
10
Оглавление
6.2. ..................................... 488
6.3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 491
7. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 495
8. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 502
9. : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 509
9.1. , ..................... 509
9.2. ................................................ 512
9.3. ........ 515
9.4. .............................. 519
10. : , , . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 524
10.1. - 2-
. . . . . . . . . . . . . . . 525
10.2. 2- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 531
11. . . . . . . . 536
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 545
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 551
................................................ 603
..................................................... 613
Стр.11