6 I-дүгээр бүлэг Монгол хэлний найруулгазүй, түүний судлах зүйл. <...> 38 III-дугаар бүлэг Үгийн сангийн найруулгазүй IV-дүгээр бүлэг Үгийн утга шилжүүлэн дүрслэх найруулгын арга (Речевые образные средства) . <...> Сүхбаатара, в частности его монографии «Орчин цагийн монгол хэлний найруулгазүй» (1988, 2012); Д. <...> Отгонсүрэна «Монгол хэлний үгийн сангийн найруулгазүй» (1977), «Морфологическая стилистика современного монгольского языка (Стилистика частей речи монгольского языка)» (1993), «Монгол хэлний хэлзүйн найруулгын өгүүллүүд» (1996); С. <...> Бигэрмаа «Албан бичиг боловсруулах арга зүй, түүний найруулга» (2009); Г. Томтогтоха «Хэл ярианы соёл» (2011) и др. <...> 5 Введение Найруулга зүй бол хэлний бусад салбарын бүх мэдлэгийг эзэмшсэн байж л ойлгох, хэрэглэх өвөрмөц онцлогтой ухаан болно. <...> Ийм учраас эрдэмтэн судлаачдын дотор хэлшинжлэлийн салбар ухаан, эсвэл бие даасан шинжлэх ухаан гэсэн хоёр янз санал одоо ч маргаантай хэвээр байгаа билээ. <...> Энэ ухаан шинжлэх ухааны түвшинд үүсээд даруй нэгэн зуун жил л болж буй харьцангуй залуу салбар ч орчин цагийн хэлний болон техникийн хөгжлийн өвөрмөц талыг шингээсэн, их хурдтай хөгжиж буй ухаан юм. <...> Монгол хэлний найруулга зүйн хувьд уламжлалаас их холдсон, тасарсан, төрөл бус хэлний орчуулгын хуулбар онолд жишээ олж тавих төдийгөөр хөгжсөн, өнөө ч бодитой дорвитой урагшаа олигтой явж өгөхгүй байгаагийн дээр хоцрогдож байгаа нь ч нууц биш юм [МУБИС, МоСС-ийн хэл бичгийн ухааны доктор, дэд профессор Д. <...> Оюутан, магистрант, монгол хэл сурч буй гадаад хүнд зориулсан энэ ном «Монгол хэлний найруулга <...>
Стилистика_современного_монгольского_языка_учебное_пособие.pdf
УДК 811. 512.3 (075)
ББК 81.5. Мон я 7
ББК Ш 164.1 я 7
А 927
Ответственный за выпуск
Л. М. Любимова, канд. филол. наук, профессор,
зав. кафедрой теоретической и прикладной лингвистики ЗабГУ
Рецензенты:
Д. Ганболд, д-р филол. наук,
профессор кафедры монгольского языка и литературы
Монгольского государственного университета образования;
Д. Б. Сундуева, канд. филол. наук,
доцент кафедры теоретической и прикладной
лингвистики факультета социально-политических систем ЗабГУ
А 927 Атсанавонг С. Г.
Стилистика современного монгольского языка: учеб. пособие /
С. Г. Атсанавонг – Чита: ЗабГУ, 2013. – 130 с.
ISBN 978-5-9293-1029-4
Учебное пособие по дисциплине «Стилистика современного
монгольского языка» включает: 1) теоретический материал;
2) контрольные вопросы; 3) словарь-минимум; 4) комплекс
упражнений и заданий. Материалы подготовлены для использования
на лекционных, практических занятиях, а также при
самостоятельной работе студентов.
Учебное издание адресовано студентам, магистрантам,
для которых монгольский язык является основной специальностью,
а также лицам, углубленно изучающим данный язык
самостоятельно.
УДК 811. 512.3 (075)
ББК 81.5. Мон я 7
ББК Ш 164.1 я 7
ISBN 978-5-9293-1029-4
© ЗабГУ, 2013
Стр.2
Содержание
Предисловие ...................................................................................................5
Введение ...........................................................................................................6
I-дүгээр бүлэг
Монгол хэлний найруулгазүй, түүний судлах зүйл..............7
II-дугаар бүлэг
Хэлзүйн найруулга .....................................................................................15
2.1. Найруулгын авианы хэрэглүүр ...............................................15
Авиа найруулах .................................................................................15
Шүлэг зохиох ......................................................................................19
Монгол шүлгийн айзмыг тодруулагч бусад зүйлс .........22
2.2. Yгзүйн найруулгын үүрэг ..........................................................26
Нэр үгийн найруулгын үүрэг ......................................................27
Тооны нэрийн найруулгын үүрэг ..............................................30
Үйл үгийн найруулгын үүрэг ........................................................34
Холбоос үгсийн найруулгын үүрэг ...........................................35
2.3. Найруулгын ɵгүүлбэрзүйн хэрэглүүр (Средства стилистического
синтаксиса) .......................................................................38
III-дугаар бүлэг
Үгийн сангийн найруулгазүй
IV-дүгээр бүлэг
Үгийн утга шилжүүлэн дүрслэх найруулгын арга
(Речевые образные средства) ..........................................................58
4.1. 3үйрлэсэн ур маягууд ..................................................................58
(Лексическая стилистика) ...................................................................43
Ойролцоо утгатай үг ...................................................................43
Эсрэг нэр ..............................................................................................45
Ижил үг ................................................................................................46
Тɵсɵɵтэй үг ........................................................................................48
Нутгийн аялгууны үг ....................................................................48
Этгээд үг ..............................................................................................49
Бүдүүлэг үг ..........................................................................................50
Хуучирсан үг ..........................................................................................50
Шинэ үг .................................................................................................53
3
Стр.3
Зүйрлэл .................................................................................................58
Адилтгал .............................................................................................59
Чимэг үг .................................................................................................59
Хүншүүлэл ............................................................................................60
Ёгтлол ..................................................................................................60
Хэтрүүлэл .............................................................................................61
4.2. Тɵлɵɵлүүлсэн ур маягууд ..........................................................62
Тɵлɵɵлɵл ...............................................................................................62
Солин нэрлэх .......................................................................................63
Тойруулал .......................................................................................................................................................................................
63
V-дугаар бүлэг
Найруулгын төрөл ......................................................................................70
Албан бичгийн хэл найруулга ........................................................71
Шинжлэх ухааны зохиолын хэл найруулга .............................90
Нийтлэлийн найруулга .................................................................... 102
Уран зохиолын хэл найруулга ...................................................... 114
Ярианы хэл найруулга ...................................................................... 118
Зɵɵлрүүлэл ..............................................................................................64
Егɵɵдɵл ..................................................................................................64
Учир зүйг эвдэх ...................................................................................65
Харьцааны дүрслэл ..........................................................................65
Заключение .................................................................................................. 126
Библиографический список ............................................................. 127
4
Стр.4