- 139 -
сіи отторгнуло и предковъ нашихъ отъ истиннаго
Ка одическах^о единенія, и сила чуждаго преобладанія
подчинила ихъ власти Римской Церкви,
подъ названіемъ Уніатовъ. Хотя же для нихъ и
обезпечепы были отъ вея формальвьши актами
Восточное Богослуженіе на природпомъ нашемъ
Русскомъ язык , вс свящевные обряды и самыя
постановленія Восточныя Церкви, и хотя даже
воспрещенъ былъ для нихъ переходъ въ Римское
Испов даніе (ясн йшее доказательство, сколь
чистыми и непреложными признаны были наши
древніе Восточные уставы!); но хитрая политика
бывшей Вольской Республики и согласное съ нею
направленіе м стнаго Латинскаго Духовенства,
нетерп вшіе духа Русской народности и древнихъ
обрядовъ Православнаго Востока, устремили
вс силы свои къ изглажденію, если бы
можно было, и самыхъ сл довъ первобытааго
происхожденія нашего народа и нашей Церкви.
Отъ сего сугубаго усидія предки наши, по принятіи
Уніи, подверглись самой б дственной дол .
Дворяне, ст сняемые въ своихъ нравахъ, переходили
въ Римское Испов дааіе, а м щане и поселяае,
не изм ня обычаямъ предковъ, еще сохранившимся
во Уніи, терп ли тяжкое угнетете.
Но скоро обычаи и священные церковные
обряды, постановленія и самое Богослуженіе нашей
Церкви стали значительно изм няться, а на
м сто ихъ вводились Латинскіе, вовсе ей несвойственные.
Грекоунитское приходское Духовенство,
лишенное средствъ къ просв щевію, въ
б дности и уничиженіи, порабощено Римскимъ,
и было въ опасности подвергнуться наконецъ совершенному
уничтоженію или превращенію, если
бы Всевышній не прекратилъ сихъ в ковыхъ
страдавій, возвративъ Россійской Держав обитаемый
нами Области—древнее достояніе Руси.
Пользуясь столь счастливымъ событіемъ, большая
часть Уніатовъ возсоединилась тогда же съ
Восточною Лравославно-Ка олическою Церковію
и уже по прежнему составляетъ неразд льную
часть Церкви Всероссійскія; остальные же нашли
по возможности въ благод льномъ Русскомъ
Цравительств защиту отъ превозможенія Римскаго
Духовенства. Но отеческимъ щедротамъ и
покровительству нын благополучно царствующаго
Благочестив йшаго Государя нашего Императора
Николая Павловича обязаны мы нын шнею
полною независимостію Церкви нашей, нын
шними обильными средствами къ приличному
образованію нашего Духовнаго юношества, нын
шнимъ обновленіемъ и возрастающимъ благол
піемъ святыхъ храмовъ нашихъ, гд совершается
Богослужепіе на язык нашихъ предковъ
и гд священные обряды возстановлены въ древней
ихъ чистот . Повсюду вводятся постепенно
въ прежнее употребленіе вс уставы нашей искони
Восточной, искони Русской Церкви. Остается
желать только, дабы сей древпій Боголюбезяый
порядокъ былъ упроченъ и на грядущія времена
для всего Уніатскаго въ Россіи населенія, дабы
нолнымъ возстановленіемъ прежняго единства съ
Церковію Россійскою сіи ирежнія чада ея могли
на лон истинной матери своей обр сти то спокойствіе
и духовное преусп яніе, котораго лишены
были во время своего отъ оной отчужденія.
По благости Господней, мы и прежде отд -
лены были отъ древней матери нашей Православно
- Ка олической Восточной, и въ особенности
Россійской Церкви, не столько духомъ,
сколько вн шнею зависимостію и неблагопріятными
событіями; нын же, по милости Всещедраго
Бога, такъ снова приблизились къ ней, что
нужно уже не столько возстановить, сколько выразить
наше съ нею единство.
Посему, въ теплыхъ сердечныхъ моленіяхъ,
призвавъ на помощь благодать Господа Бога и
Спаса нашего Іисуса Христа (который единъ
есть истинный Глава единый истинный Церкви)
и Святаго и всесовершающаго Духа, Мы положили
твердо и неизм нно:
1) Признать вновь единство нашея Церкви
съ Православно-Каеодическою Восточною Церковію
и посему пребывать отнын , купно съ вв -
ренными намъ паствами, въ единомысліи со Свят
йшими Восточными Православными Патріархами
и въ послушапіи Свят йшаго Правительствующаго
Всероссійскаго С нода.
2) Всеподданн йше просить Благочестив йшаго
Государя Императора настоящее наы реніе
наше въ Свое Август йшее покровительство принять
и исполненію онаго, къ миру и спасенію
душъ, Высочайшимъ Своимъ благоусмотр ніемъ
и державною волею сносп шествовать, да и мы,
подъ благотворнымъ Его скипертомъ, со вс мъ
Русскимъ народомъ совершенно едиными и не
Стр.1
- 140 -
разнствующими устами и единымъ сердцемъ
славимъ Тріединаго Бога, по древнему чину
Апостольскому, по правиламъ святыхъ- Вселеискихъ
Соборовъ и по преданію Великихъ Святителей
и Учителей Православно - Еа олическія
Церкви.
Во ув реиіе чего мы вс . Епископы и Начальствующее
Духовенство, сей Соборный актъ
утверждаемъ собственноручными нашими подписями
и въ зг
достов реніе общаго на сіе согласія
прочаго Грекоунитскаго Духовенства, прилагаемъ
собственноручныя же объявленія Священниковъ
и Монашествующей братіи; всего тысячи трехъ
сотъ пяти лицъ *).
Данъ въ Богоспасаемомъ град Полоцк , л та
отъ Сотворенія Міра седмь тысячь триста сорокъ
седьмаго, отъ Вопдощенія же Бога Слова тысяча
восемьсотъ тридцать девятаго, м сяца Февраля
въ дв надцатый день, въ Нед лю Православія.
Подлинный подписали:
Смиренный Іосифъ, Епископъ Литовскій.
Смиренный Василій, Епископъ Оршанскій,
управляющій Б лорусскою Епархіею.
Смиренный Антоній, Епископъ Брестскій,
Викарій Литовской Епархіи.
Зас датель Грекоунитской Духовной Коллегіи,
Соборный Протоіерей Игнатій Пплъховскій.
Зас датель Грекоунитской Духовной Коллегіи,
Соборный Протоіерей Іоаннъ Конюшевскій.
Зас датель Грекоунитской Духовной Коллегіи)
Соборный Протоіерей Левъ Панъковскій.
Предс датель Литовской Конснсторіи, Соборный
Протоіерей Антоній Тупалъскій.
Предс датель Б порусской Еонсисторіи, Гекторъ
Семинаріи, Соборный Протоіерей Михаилъ
Шелепинъ.
Вице-Предс датедь Литовской Консисторіи,
Соборный Протоіерей Михаилъ Голубовичь.
Въ должности Гектора Литовской Семинаріи
Соборный Цротоіерей Ф. Гомолицкій.
Виде-Предс датель Б лорусской Консисторіи,
Протоіерей Константинъ Ишатовичъ.
*) Въ сл дъ за т мъ сіе число возрасло до 1607, такъ
что не осталось въ Россіи ни одного Грекоунитскаго прихода,
который бы неучаствовалъ въ общемъ д л возсоединеиіл.
Членъ
Литовской Консисторіи и Экономъ Семинаріи,
Крестовый Игуменъ Іосафъ Бышинскій.
Членъ Б лорусской Консисторіи, Игуменъ
Іосифъ Нотщкій.
Инспекторъ Б лорусской Семинаріи, Соборный
Протоіерей ома Малишевскій.
Инспекторъ Литовской Семинаріи, Крестовый
Іеромонахъ Иінатій Желязовскій.
Ключарь Полоцкаго Софійскаго кае. собора,
С. П. Михаилъ Копецкій.
Экономъ Б лорусской Семинаріи, Соборный
Протоіерей Іоаннъ Щенсновичъ.
Зас датель Литовской Консисторіи, Соборный
Бротоіерей Плакидъ Янковскій.
Зас датель Б лорусской Консисторіи, Протоіерей
Іоаннъ Глыбовскій.
Заседатель Литовской Консисхоріи Гршорій
Куцевичъ.
Зас датель Б лорусской Консисторіи Іерей
Іоаннъ Сченсновичъ.
Зас датель Б лорусской Консисторіи ома
Околовичъ.
Въ должности Секретаря при Литовскомъ
Преосвященномъ, Крестовый Іеромонахъ Фаустъ
Михневичъ.
Въ должности Секретаря при Преосвященномъ
Антоніи, Іеромонахъ Петръ Михалевичъ.
№ 109. 1839 г. Февраля 12.
Всеподданн йшее прошеніе о возсоединенйс.
Всеавгуст йшій Монархъ,
Всемилостив йшій Государь!
Съ отторагепіемъ отъ Гуси, въ смутныя времена,
Западныхъ ея Областей Литвою & посл -
довавшимъ за т мъ присоединеніемъ оныхъ къ
Полып , Гусскій Православный народъ подвергся
въ нихъ тяжкому испытанію отъ постоянныхъ
усилій Польскаго Правительства и Гимскаго
Двора отд лить ихъ отъ Церкви ПравославноКаеолической
Восточной и присоединить къ Западной.
Лица высшихъ состояній, ст сняемые
вс ми м рами въ ихъ нравахъ, совратились въ
чуждое для нихъ Гимское Испов даніе и забыли
даже собственное происхожденіе и народность.
Стр.2
- 141
М щане и поселяне были отторгнуты отъ единенія
съ Восточною Церковію посредствомъ Уніи,
введенной въ конц XVI стол тія. Съ того
времени сей народъ отд лился отъ матери своей,
Россіи; ностоянныя ухищренія политики и фанатизма
стремились къ тому, чтобы сд лать его
совершенно чуждымъ древняго Отечества его, и
Уніаты испытали, въ полномъ смысл , всю тягость
иноплеменнаго ига.
По возвращеніи Россіею древняго ея достоянія,
большая половина Уніатовъ восприсоединилась
къ Прародительской своей Грекороссійской
Церкви, а остальные нашли покровительство и
защиту отъ преобладанія Римскаго Духовенства.
Въ благословенное же царствованіе Вашего Императорскаго
Величества, при благод тельномъ
воззр ніи Вашемъ, Всемилостив йшій Государь,
у нихъ уже по большей части возстановлены въ
прежней чистот Богослуженіе и постановленія
Грековосточной Церкви, ихъ Духовное юношество
получаетъ воспитаніе соотв тственное своему
назначенію; они могутъ уже быть и называть
себя Русскими.
Но Грекоунитская Церковь въ отд льномъ
своемъ вид , среди другихъ Испов даній, не
можетъ никогда совершенно достигнуть ни полнаго
благоустройства, ни снокойствія необходимаго
для ея благоденствія, и многочисленные
принадлежащіе къ ней жители Западныхъ Губерній,
Русскіе по языку и происхожденію, подвергаются
опасности остаться въ положеніи, колеблемомъ
перем нчивостію обстоятельствъ, и
н сколько чуждыми своихъ Православныхъ собратій.
Сія
причина, наипаче же забота о в чномъ
благ вв ренной намъ паствы, побуждаютъ насъ,
твердо уб жденныхъ въ истин догматовъ Святыя,
Апостольскія, Православно-Каволическія
Восточный Церкви, припасть къ стопамъ Вашего
Императорскаго Величества, и всеподданн
йше молить Васъ, Державн йшій Монархъ,
упрочить дальн йшую судьбу Уніатовъ дозволеніемъ
имъ присоединиться къ ихъ прародительской
Православной Всероссійской Церкви. Въ
удостов реніе же общаго нашего на сіе согласія
им емъ счастіе поднести составленный нами
Епископами и Начальствующимъ Духовенствомъ
Грекоунитской Церкви, въ город Полоцк , сего
числа Соборный актъ и при ономъ собственноручный
объявленія 1305 лицъ остальнаго Грекоунитскаго
Духовенства.
Подлинное подписали:
Іосифъ Епископъ Литовскій.
Василій Епископъ Оршанскій, управ. Б л.
Епарх.
^яток/й Епископъ Брестскій, ВикарійЛитовск.
Епарх.
Полоцкъ.
12 Февраля 1839.
№ 110.-1839 г. Марта 1.
Указъ Свят йшему С ноду.
Епископы Грекоунитской Церкви Имнеріи
Нашей представили Намъ чрезъ зав дывающаго
Духовными д лами сего Испов данія, ОберъПрокурора
Свят йшаго С нода Графа Протасова,
прошеніе свое о дозволеніи имъ, вм ст съ
вв ренною имъ паствою, присоединиться къ ихъ
прародительской Православной Церкви, отъ которой
предки ихъ были отторгнуты въ смутное
время преобладанія Польши въ обитаемыхъ ими
Западныхъ Русскихъ Областяхъ. Они съ т мъ
вм ст поднесли Намъ и составленный ими съ
прочимъ Начальствующимъ Духовенствомъ ихъ
Епархій, въ город Полоцк , 12 сего Февраля,
Соборный актъ, коимъ изъявляютъ твердое нам
реніе признать единство ихъ Церкви съ Православно-Ка
олическою Восточною Церковію, и
быть въ послушаніи Свят йшаго Всероссійскаго
С нода, а въ доказательство согласія на то и
всего остальнаго ихъ Духовенства прилагаютъ
къ акту собственноручный объявленія 1305 Священниковъ
и Монашествующей братіи.
Воздавъ изъ глубины души благодареніе Всемогущему
Богу, подвигнувшему сердца столь
многочисленнаго, искони Русскаго Духовенства
возвратиться вм ст съ ихъ паствою на лоно
истинной ихъ матери—Православной Церкви,
Мы повел ли Оберъ-Прокурору Свят йшаго С -
нода означенный актъ и объявленія внести въ
Стр.3
- 142 -
Свят йшій С нодъ на разсмотр ніе и сообразное
съ правилами Святыя Церкви ностановленіе.
На нодлинномъ собственною Его Имлераторскаго
Величества рукою написано:
НИКОЛАЙ.
Е» С.-Петербург
1 Марта 1839.
По выслушаиіи сего первымъ и общимъ дви№
Ш.-1839 г. Марта 23.
Синодальное д яніе.
Во имя Отца и Сына и Святаго Духа.
Д та Господня 1839 Марта въ шестый день,
по Державному изволенію Благочистив йіпаго
Государя Императора Николая Павловича, Самодержца
Всероссійскаго, въ присутствіе Свят
йшаго Правительствующаго Всероссійскаго
С нода внесешь и въ ономъ слушанъ Соборный
актъ, постановленный въ 12 день прошедшаго
Февраля Епископами и прочимъ Духовенствомъ
такъ именовавшейся донын Грекоунитской въ
Россіи Церкви, въ которомъ они, изложивъ свое
древнее и первоначальное единеніе со Святою
Апостольскою Православпо-Каеолическою Церковію
вообще и въ особенности съ Россійскою
Церковію, потомъ непроизвольное въ предкахъ
своихъ отторженіе тъ сего единепія силою б дственнаго
отторженія отъ Державы Россійскія,
торжественно изъявили свою твердую и неизм
пную р шимость признать вновь единство
своея Церкви съ Православпо-Каеолическою Восточною
Церковію и потому пребывать отпын
купно со вв ренпыми имъ паствами въ единомысліи
со Свят йшими Восточными Православными
Ватріархами и въ послушаніи Свят йшаго
Правительствующаго Всероссійскаго Синода, и
таковое нам реніе свое представили въ Август
йшее покровительство Благочестив йшаго Государя
Императора.
Актъ сей подписанъ вс ми Грекоупитскими
въ Россіи Епископами и стар йшимъ по нихъ
Духовенствомъ, а въ удостов реніе общаго па
сіе согласія прочаго Грекоунитскаго Духовенства
приложены собственноручныя же объявленія
1305 Священниковъ и Монашествующихъ.
женіемъ Свят йшаго Синода было благодарственное
прославленіе Бога и Спасителя нашего Іисуса
Христа, Который неизсл димыми путями Своего
благодатнаго смотр нія, непрестанно приводя въ
исполненіе Свое непреложное об тованіе, яко и
врата адова не одол ютъ истинной Церкви Его,
и нын многообразный, продолжительный и повидимому
даяіе усп шныя усилія челов ческія
отчуждить отъ Православный Церкви Россійскія
немалое число единов рпаго и единоплеменнаго
народа сод лалъ пичтожными, положивъ въ сердц
Благочестив йшаго Государя Императора Николая
Павловича оградить Грекоунитское Священноначаліе
отъ посторопияго вліянія, а потомъ
невидимымъ мановеніемъ подвигнулъ сердца
отчужденныхъ обратиться къ первоначальному
и истинно Православно-Каеолическому единству,
съ такимъ свободнымъ много числепнаго Духовенства
едииодушіемъ, которое должно составить
достоприм чательный прим ръ въ Церковныхъ
л тописяхъ.
Вступя въ блшкайшее разсмотр ніе предяежащаго
предмета, Свят йшій С нодъ припялъ во
вниманіе сд дующее:
Отторженіе такъ именуемыхъ Грекоунитовъ
въ Россіи отъ Православный Восточный Церкви
произведено собственно чрезъ устраненіе ихъ
отъ Іерархическаго съ нею общенія, но такъ,
что они сохранили древній Восточный чинъ Богослуженія
и священныхъ обрядовъ, который,
будучи проникнутъ духомъ Правосдавныхъ догматовъ
и преданій, внутреннею силою противод
йствовалъ совершенному уничтоженію прежняго
единства^ не взирая на то, что оно вн шно
расторжено было подчипеніемъ чуждой власти.
Хотя же въ прододженіе времени чинъ сей
постороншшъ вліяніеиъ начиналъ быть изм няемъ,
чрезъ что и прим неніе мудрованій челов ческихъ
къ древнему чистому ученію сд далось
сидья е; но когда лишь токмо чуждьшъ усиліямъ
поставлена была преграда, Предстоятели
Грекоунитской Церкви не замедлили пещись о
возстаиовлепіи опаго въ древней чистот . Сіе въ
особенности усмотр но Свят йшимъ С яодомъ въ
1834 году, когда вс Грекоунитскіе Архіереи
единогласно опред диди заимствовать главн йшія
Стр.4
- 143 -
Богослужебный книги отъ Свят йшаго С нода,
въ чемъ они тогда и были удовлетворены.
Торжественное нын въ постановленномъ Соборномъ
акт иснов даніе, что Господь Богъ и
Спаситель нашъ Іисусъ Христосъ Единъ есть
истинная Глава единый истинный Церкви, и об -
щаніе пребывать въ единомысліи со Свят йіпими
]-!осточными Православными ТІатріархами и Свят
йшимъ С нодомъ не оставляютъ ничего требовать
отъ Грекоупитской Церкви для истиннаго
и существеннаго соединепія В ры, а потому
не остается также ничего, что могло бы
препятствовать единенію Іерархическому.
ІІо таковыхъ разсужденіяхъ, Свят йшій С -
нодъ, по благодати, дару и власти данной оть
Великаго Бога и Господа нашего Іисуса Христа
и отъ Святаго и всесоверінающаго Духа, ностановилъ
и онред лилъ:
1) Епископовъ, Священство и Духовный
паствы такъ именовавшейся донын Грекоупитской
церкви, по священпымъ правиламъ и прим
рамъ Святыхъ Отецъ, принять въ полное и
совершенное общеніе Святыя Бравославно-Ка олическія
Восточный Церкви и въ неразд льный
составъ Церкви Всероссійскія.
2) Въ особенности Епископамъ и Священству
преподать Соборное благословеиіе Свят йшаго
С нода съ молитвою в ры и любви къ Верховному
Святителю Испов данія нашего Іисусу
Христу, да утверягдаетъ ихъ выну въ изреченномъ
ими Испов даніи, и да благоунравляетъ
д ло служенія ихъ къ совершенію святыхъ.
3) Въ управденіи вв ренныхъ имъ паствъ
поступать имъ на основаніи Слова Божія, правилъ
Церковныхъ, Государственныхъ постановленій
и согласно съ предписаніями Свят йшаго С нода
и утверяедать вв ренныя имъ паствы въ единомысліи
Православный В ры, а къ разнообразно
н которыхъ м стныхъ обычаевъ, не касающихся
догматовъ и Таинствъ, являть Апостольское
снисхожденіе, и къ древнему единообразно возвращать
оные посредствомъ свободнаго уб жденія
съ кротостію и долготерп ніемъ.
Въ заключеніе сего Свят йшій С нодъ положилъ
принести благодареніе Благочестив йіпему
Государю Императору и Самодержцу Всероссійскому
отъ лица Всероссійскія Церкви за явленное
спосп шествованіе сему благому и душеспасительному
начинапію и зат мъ исполненіе настоящаго
Синодальнаго постановленія смиренно представить
въ Его Державное покровительство; возсоединеннымъ
же Преосвященнымъ Епископамъ
дать во изв щепіе и благословепіе С нодальпую
грамоту.
Писано въ Богоснасаемомъ царствующемъ
град Святаго Петра, въ л то отъ Сотворенія
Міра седмь тысячь триста четыредесять седьмое,
отъ Воплощепія же Бога Слова тысяча восемь
сотъ тридесять девятое. Марта въ двадесять
третій день.
Подлинное подписали:
Смиренный Серафимъ Митрополитъ Новогородскій
и С.-Петербургскій.
Смиренный Филаретъ Митрополитъ Кіевскій
и Галицкій.
Смиренный Филаретъ Митрополитъ Московскій.
Смиренный
Іона Митрополитъ.
Смиренный Владиміръ Архіепископъ Казанскій.
ски.
скій.
Смиренный
На анаилъ Архіепископъ ПсковДуховникъ
Протопресвитеръ Николай МузовОберъ-Священникъ
Василій Кутневичъ.
№ 112.-1839 г. Марта 23.
Всеподданн йшій Синодальный доклада.
На подлинномъ собственною Его Императорскаго
Величества рукою написано.
„Благодарю Бога и принимаю".
НИКОЛАЙ.
С.-Петербургъ,
25 Марта 1839 г.
Всепресв тл йшему, Державн йшему, Ведикому
Государю, Императору и Самодержцу Всероссійскому.
Всеподданн
йшій докладъ С нода.
Именнымъ Высочайшимъ Указомъ отъ 1 дня
сего м сяца Ваше Императорское Величество
Стр.5
- 422
justa haec gravamina contra Clerum Latinum (pol.)
humillime propono, eo cultu et reverentia in eundem
clerum latinum ferri, ut facta solum improЪет,
personas autem omnium in Christo complector.
Imo et id agnosco, haec demissa mea gravamina
ad omnes non extendi, cum multi sint proЪае
ac integerrimae vitae, quive ipsi confratrum
suorum acta et facta prout merentur si non publice,
n conscientiae suae certe improbant. Quibus
humillime expositis aliud non restat, quam ut M.
V. profundissima cum submissione exorem, quatenus
Apostolicum zelum, quem omnes M. V. felici
regimini subjecti graeci-catholici depraedicant, ad
nos quoque novellos suos subditos conferre, abusus
omnes tollere, Clerum gr. ritus catholicum iisdem
immunitatibus ac juribus juxta Constitutiones
Pontif., singulariter pro Graeco - Catliolicis Regni
Poloniae emanatas, quibus latini ritus Clerus gaudet,
providere, meque tandem cum universo clero
ac populo sacris suis advolutum pedibus gratia et
dementia Cesareo-Regia complecti non dedignetur,
qui perenni in submissione emorior M. V. Sacratissimae
humillimus perpetuoque fidelis subditus et
capellanus Leo Szeptycki, Eppus Graeci ritus Catholicorum
Haliciensis et Leopoliensis.
Ibid. 558—561.
w krotkich slowach panu opowiedzic. Serdecznie
Boga prosz§ z moim tu i w Polocku Duchowienstwem,
by J. W. W. M. P. Dobrodzieja w drodze,:
na mieyscu i w powrocie szcz^scil, wspomagal
i
blogoslawil dla swoiej chwaly Sw., dla ulgi ucie-^
mi§zonym obywatelom, dla slawy Tronu, dla podpory
narodu. Niech ze si§ nieprawdz^, mi§dzy tuteyszymi
plotkarzami zag§szczone wiesci о zmienieniu
J. W. W. M. P. Dobr. z tych rz^dow; a
iezeliby si§ te sprawdzic mialy, sprawdzi щ i to
гол піе, jakom ustnie jemu napomknol, iz о moJ£|,
dimissi^ supplikowac b§d§, a teraz przywi^zanym
zywey wdzi^cznosci у calego szacunku pelnym zapisuj£(,cy
щ Duchem, J. W. W. M, P. Dobr. osobliwego
zyczliwym, obowi^zanym у naynizszym
slug^—Jason Junosza Smogorzewski, Arcybiskup
Polocki.
Katarem zm^czony Arcybiskup Pol. ledwie
dzis nieco folgi uczuwszy, bierze pioro w r§k§ у
w ponast^pui^cych puuktach z^dze у prozby swoie
do wysokiey J. W. W. M. P. Dobr. swego, Gubernatora
Pskow. uwagi, laski i rezolucij uniza.
1) Dyecezya z folwarkami Arcybiskupa Pol.
№ 227.-1775 г
ІТрсектъ различныхъ реформъ въ Полоцкой уніатской
Архіегшскопіи, представленный генералъ - маіору
Кречетникову Ііолоцкимъ Архіепископомъ Смоюржевскимъ.
Jasnie
W. J. P. Michalowi de Kreczetnikow,
woysk Rossijsk. Generalowi Majorowi, Gubernatorowi
Pskowskiemu, Orderu s. Anny Kawalerowi.
Jasniewielmozny Msci Osobliwy Dobrodzieju!
Pozwoleniem J. W. W. M. P. Dobrodzieja
osraielony, unizam tu przyl^czone prozby, z wyrazeniem
samey prawdy у potrzebnych jey okolicznosci.
Rozszerzylem si§ z powodu, nie zebym uraordowanego
J. W. pana Dobr. na reszt§ domordowal,
lecz zebym jedynie tego lepiey oswiecil, ktorego
b^dzie urz^dem to przeczytac, rostrz^sn^c у
po obojey nowych granic stronie ІеЦса, zwyczayna
iego rezydencya w Struniu nad Dzwin^,, jako na
mieyscu katedrze nayblizszym, wielk^, prac^,, znacznym
wydatkiem, a nawet pozyczonemi pieni^dzmi
zafundowana, zdaj^, si§ slusznie tego wyci^gac, by
w swoich potrzebach folwarki, Duchowni, parafijanie,
kollatorowie у plenipotenci zagranic^, pozostali,
oraz sam Arcibiskup przez siebie i przez
swoich subalternow woln£| у swobodn^, mial z
niemi коттипікасуц, tu przez DzwinQ, za nowym
na zawsze wysokiey J.- W. W. M. P. Gubernatora
zwierzchnosci pozwoleniem. Nie moze bowiem
gospodarz о dobrach, pasterz о swoich owieczkach
nie wiedzic, onych nie ogl^dac^ nie zwiedzac, nie
naprawiac, w roznym tez zagranic^ s^dzie niebronic,
lub tez z nich godziwie nie pozytkowac; zna
dobrze w prawdzie Arcybiskup у wielce powaza
ратщсеу zwierzchnosci obowi^zek postrzegania,
by tajemny granic przechod publicznych kraju у
panowania okolicznosci nie zdradzal; lecz razem
pojmuje,
iz dosyc by si? wszelkiey zabieglo zdradzie,
gdyby iemu laskawie pozwolono ustanowic
na brzegu tuteyszyra czlowieka, ktoryby nikogo
nad wspomnione osoby nie przepuszczal у na to
jurament w Gubernium wykonal; wszak podobno
Стр.1
- 423 -
sama dowodzi praktyka, iz pr^dzey wartui^cego
zolnierza, nizeli zaprzysi^glEd osob^., jednym i drugim
szostakiem do zdrady sklonic mozno.
2) Wchodz^cy Arcybiskup w lata у nawzroku
znakomicie upadaj^cy, a wlasnego pasterstwa obowi^zek
jak nayszczerzey dopelaiac usiluj^cy, x.
CezaregoCzudowskiego, dobrze wSlonimskim szlachetstwie
urodzonego, w naukach zas kanonicznych
у Teologicznych bieglego, a w Basylianskim zakonie,
juz to uczeniem szkol, juz slowa Bozego przepowiadaniem,
juz roznych monasterow rz^dzeniem,
nakoniec prowincijonalney sekretarij sprawunkiem
wielce zasluzonego, oraz ludzkosci, roztropnosci
prawidlem post§puj^cego, po dlugim rozwazeniu
wybral sobie za generalnego wikarego, czyli officiala,
lub namiestnika, ktoremu na uczciwe wedlug
stanu у urz^du wyzywienie Zadwinsksi,
SS. Borysa у Hleba x\rcMmandrij^ iistaj)il kanonicznie,
krolewsks^ ubezpieczyl prezent^, у w krotce
Metropolicz^ wladzEj, spodziewa siq роьл і§сі6 go,
utwierdzic, tudziez aktualnym ArcbimandritEi; oglosic.
АЪу wi§c tak zacnemu у tak pozytecznemu
namiestnikowi dla skutecznieyszego pasterskich
obowi^zkow dopelniania wolno bylo, za iednym
zawsze paszportem, cz^sci^, Dyecesij Arcybisk., nawet
w teraznieyszych paiistwa Eos. granicach lez^
, rzi^dzic, w czasiech kanonami przepisanych
ощ wizytowac у wszelkie teyze sprawy rozs^dzac,
a zatym na czele Arcybiskupiego konsystorza swobodnie
у gruntownie stance, nayusilnieysze za
nim i za sobsj, w tey raierze zanosi Arcybiskup
prozby, do ktorych у w tym same l%czy nadmienienie,
iezelibyz temu namiestnikowi choc w nagrad§
urz^dowey krajowi Ross, poslugi uiemozna u
Naylitosciwszey Monarchini wyiednac wolnosci od
prowiantow у od zolnierskiego stanowiska.
3) W zeszlym lecie Arcybiskup przelozyl J.
W. J. M. P. Gubernatorowi, iz usiluJEj,c zbawienie
dusz, sobie powierzonych, zabezpieczyc, postanowil
Dyecezalne przy katedrze Polockiey uiundowac seminarium,
gdzieby mlodz pozt^dnym sposobem w
naukach пал еі Teologicznych cwiczenie brala, a
potym do Chrystusowych dusz zbawienia na parafijach,
na Dyecezialnych у konsistorskich iirz§dach,
pozyteczniey uslugiwala. Od samych Arcybiskupsk.
pasterstwa pocz^tkow te dzielo bylozamyslone, na
uskutecznienie ktorego clekretera nstanowiouo, by
wszystkie akcydensa z wakuj^cych paraflj, z installacij
parochow, z s^dowych grzywieii
i z innych
Juryzdycznych, a taxjj, synodaln^, ograniczonych
przypiewkoAv, do pasterskiey kancellarij zdawna
przychodz^ce, do iednego mieysca znoszone, od
Arcibisk. Audytora za kwitami odebrane, a od pisarza
w xi^dze na to sporz^dzoney zapisywane, со
rocznie zas kalkulowane byly. Tym sposobem, porz^dkiem
у koncem od r. 1762 wzbierat Arcybiskup
kolo 9.000 rublow у te na procencie w kilku
mieyscach tu у zagranic^,, mianowicie zas 3.600
rublow u Bujnickiego stolnika Polockiego na Kraszuckiey
krolewszczyznie ulokowal, z ktor^ potym
przeniesiona byla na Kraslaw, a teraz л widocznym
zostaje niebezpieczenstwie z przyczyny, iz
Kraszuty na skarb koronny &$ zabrane; do wydzwignienia
tey sumki seminaryskiey sposobem iedynym
Miiosciwey Monarchini zostaie Milosierdzie,
by osobliwszym J. W. J. P. wzgl^dem dozwolila
czy KraslaAvowi, czy Arcybiskupowi choc do wybrania
tey sumki potrzymac Kraszuty, inaczey
musi gin^c z wielkim Seminarij zamitr^zeniem у
npadkiem. Rozmiarkowawszy wi^c potrzebne na
professorow, na czeladz, na wyzywiennie у odziennie
Seminarzystow wydatki, znayduie Arcybiskup,
iz rocznym wspomnionego kapitaliku procentem
moze kilkunastn Alumnow uczciwie у dosyc wygodnie
wysustentowac, oraz w naukach zbawieuniu
ludzkiemu, stanowi duchoAvnemu у obrz^dkoл
еу stalosci nayprzyzwoitszych arcy dobrze wyedukowac.
Do ktorey to edukacij obiera Arcybiskup
swoich xx. Bazylianow z powodu, iz przy tuteyszey
iego katedrze гуц, a w naukach zadnemu zakonoл
і nie ust^pui^, oraz zwi^zkiem Greckiego obrz^dku
bardziey do mlodzi tymze obrz^dkiem zyj^cey
у w nim na chwal§ Bosk£|, pracowac zamyslaj^cey
przywi£j,zanszemi od Rzymskich zakonow bydz mog^,
у musz^,. A ze w katedralnym tu monasterze
pi§kna, bo do 40 zakonnikow, znayduie si§ liczba
у wolnego w nim dla przyszlych seminarystow nie
masz kata, przeto arcibiskup przyrauszonym b^dzie
murowac dla tych osobne kollegium, z ktorego by
na lekcye do monasteru, a na Nabozeiistwo do katedry
blizey chodzic mogli. Te seminarium powinno
miec domowego przelozonego, drugiego prefecta,
a trzeciego prokuratora zakonnikow, oraz
stroza, palacza (истопника), kucharza, piwowara,
krawca, szewca, furtyana у praczkarza, z iednym
| у drugim do kollegiackiey uslugi chiopcem, kto
Стр.2
rzy wszyszcy z seminarskiego procentu oplaceni
bqify. Nim fabryka seminarzyska procentem swego
kapitalu stanie i nim w niey mieszkac mozna Ъ§dzie,
kilku seminarzystow edukacija w katedralnym
monasterze na pensij od nast^pui^cego Septembra
otworzona b^dzie. Dla zacz§cia wi^c tak
potrzebney fabryki, J. W. J. M. P. Gubernatoro-vvi
PskoAvskiemu powtarza о wyznaczeniu w tuteyszym
zamlm takiego mieysca, ktoreby widok, slouce,
prospekt mialo, wygod seminarskich nie uszczuplato,
przystoyney у niemaley fabryce dostarczalo,
a od cudzych ogniow ubezpieczac moglo у dla siedzacey
nad xiqzkami mlodzi zdrowe bylo. Wie
smie, lecz musi arcibiskup у tey J. W. J. p. Gubernatora
zebrzec laski, by nayblizsza zamkowi
cegielnia do robienia milliouu cegly na lat 3 iemu
pozwolon^, bydz mogla, a teraz z nayblizszycli cegielni
350.000 cegly na niezawodny odrobek pozyczone
byly, zlaskawym temuz пзЦріепіет piasku,
od magazynowey fabryki pozostalego, у z trzyletnim
40 z ekonomij do mnru pomocnikow dodawaniem,
oraz z milosiernym potrzebnego na rysztowanie,
na uszaki, na drzwi, na posadzki, na
stalowanie у na dach drzewa wod^, z gory opatrzeniem.
Та J. W. J. P. Gubernatora dla clnvaly
Boskiey, dla edukacyi duchowney у dla zbawienia
poddanych Iraperatorskich podpora ulatwi fabryczne
trudnosci, zaskuteczni otwarcie Seminarij у z^,dane
z niego dla wiernycli poddanych przyspieszy
pozytki. Zamysla Arcybiskup supplikowac znacznieyszym
familiom polskim, aby mai^c rozne w tym
kraiu swoiey kollacij cerkwie, zadali tez miec
przy nidi uczenszych parochow, a zatym sama- nad
zbawieniem wlasnego poddanstwa gorliwosci^, poruszeni
raczyli tez dla swoich seminarzystow do
mego funduszu jakie sumki lub ordynarije przydac,
о со iednak nie smie у nie ma sposobu do
milosierdzia Monarchini swoiey kolatac Arcibiskup,
wzgl§dem parafij tu у owdzie w dobrach koronnych
paroclia uczeiiszego potrzebuj^cey. Zeby niebyl
Arcibiskup tak ubogim, jakim go wszyscy znajq,
yr Polszcze, pewnieby nie szukal tey podpory,
tego milosierdzia, tey nad wszystkie lepszey jalrauzny,
lecz go nie zawstydza ubuztwo, a cli^c
dobra zpozyteczni у mysli у starannosci nie odprowadzi.
4)
Od roku 1722, az do lat ostatnich, zeszly
w Bogu Arcibiskupa antecessor Florian Hrebnicki
usilnym staraniem у niezmiernym kosztem przez
lat wincey 40 juz to w trybunalach Litewskich,
iuz w nunciaturze Warszawskiey, juz nakoniec
gwaltem wci^gniony do Rzymskich s^dow, prawnie
dochodzil dobr, z naydawnieyszego funduszu 18 cerкшот
Polockim swieckim у oboygu plci zakonnym
nadanych, przez krola zas Stefana Batorego
w czasie dobytego Polocka Ruskiemu Duchowienstwu,
jak by wyraznie zdradliwemu у Moskwie
sprzyjacemu, gwaltownie zabranych, a xx. Jezuitom,
tak czerni^cym, nie slusznie, bo mimo wszelkie
Rzeczypospolitey prawa у bez zadnego jej na to
zezwolenia, nadanych. Na nie si§ iednak te wszystkie
starania nie przydaly, zadnego dochodz^cemu
pasterzowi pozytku, bo у konca nie przyniosly,
przeciwko wszechmocnosci zakonu Jezuickiego. Zamyslal
dzisieyszy Arcibiskup na seymie Warszawskim
1768 о kommissij douznania waloru tey fundacij
у do ukazania tey ewokacij, albo wyprowadzenia
sprawy о ziemie do s^dow nienaleznych;
lecz wscz^te na ow czas rozruchi krajowe nie pozwolily
mu zamyslonych dokonac krokow у sposobnieyszey
pory czekac rozkazaly, a tym czasem
odmiana panowania у zakonu Jezuickiego zniesienie
nast^pilo. Dzis iedne tych xx. dobra zaDzwia^
pozostali, Polscy lustratorowie spisuj^, konnotui^c,
jezeliby kto z ргал а jakie do nich mial pretensye;
Arcybiskup zas, w tey mierze zadnego nie
czyni^c kroku, l^ka si^, aby takim przemilczeniem
swego do nich prawa nie zw^tlil; wiedziec przeto
z^da, iezeli i daley w tym zamilczeniu trwac mu
przystoi, czyli tez prawn e interwencye, za protekciJEd
nayjasnieyszcy Monarchini, pani swoiey Miloschvey
poczynic mu b§dzie nalezalo? Drugie tychze
dobra w Rossijskim lez^ce panowaniu, iezeliby si§
przy ich dzierzeniu ostaly, lub na skarb Imperatorski
zabrane bydz mialy, gdy z funduszu i Avszelkim
prawem do spomnionych Arcybiskupa cerkwi
nalez^, gdy teraz w zamiast 18, nie ma on w Polocku
nad iedne cerkiew katedraln^., a drug^ Parochialn^,
arcymizern^,, gdy nakoniec bez stolecznego
kleru nie ma z kim przystojnie Arcibiskupich
ani obrz^dow, ani powinnosci dopelniac; supplikiiie
zatym о uwag§ i о nauk§, iezeli mu bqdzie
wolno jak, kiedy у gdzie tychze dobr dochodzic?
czyli tez iedynie do milosierdzia Imperatorskiego
kolatac, aby cokolwiek udzielono na pomnozenie
potrzebnych w Polocku cerkwi у Duchownych,
Стр.3
- 425 -
z obmysleniem sposotm do zycia Bazyliankom, ktore
z funduszow, od S. W. Praxedy xi§ziuczki, a potym
Hegumeni Polockiey nadanych, niegdys Monasteru
Spaskiego dziedziczkami byli; teraz zas
przy katedrze Polockiey •wierutnemi SEJ, tulaczkami
i lubo si§ do 20 liczEj,, przecie prawie о zebranym
chlebie zyj^ce, swieckim panienkom wedlug wlasnego
przemozenia szlacheckiey udzielaj^ edukacij,
zakonney skromnosci, ucciwosci у klausuly nieposzlakowanie
рііішдс, a w szczuplym zamkni^te
konciku, gdy ani ncciwego raieszkania, ani wolnego
powietrza, ani potrzebnego do przechadzki
mieysca, ani nakoniec samego wyzywienia nie
maj^; z placzem zamysiaj^, si§ nad blizk^ сегкл і^,
у fohvarkiem Sw. Spasa, zwazajac, iz w tamtey
wroble zamiast mniszek spiewaj^,, a w tym jezuickie
biesiady za zdrowie glodnych у chlodnych
dziedziczek solennizuj^. Eh! J. W. J. P. Gubernator
Dobrodziey uwazyc b§dzie raczyl, iezeliby dobrze
urodzone mniszki przy^lepszym mieniu nie potrafili
szlacheckie pani§ki za staraniem Arcybiskupa
doskonaley edukowac? Jezeliby stanowi swieckiemu
nie bylo pozytkiem miec takie mieysca, gdzieby
coreczki, swiatu mniey zgodne, zycie obierali, a
zgodne przyzwoitsz^, stanoAvi swemu edukacij^,
mieli?
5) Jezeliby kiedy wedlug samey apparency do
tego przychodzic mialo, izby Zadzwiiiskie dobra
Arcybiskupowi, jako juz Rossijsk. pot§cij przysi§glemu,
odbierano do Polskiey, sama oczewistosc
dowodzi, iz w takim przypadku nie mialby wedlug
pasterskiego dostojenstwa z czego zyc na tey stronie;
pelen iednak iest tey nadziej, iz w takim razie
nayspraAviedliwsza Monarchinia raczyla by albo mu
opatrzyc л tym kraju wyzywienie, wedlug stanu
у urz§dn, albo И tez uwolnic go od zaprzysi^glego
poddanstwa у pasterstwa obowi^zkow. Nie mial
wprawdzie nigdy Arcibiskup ani przywij^zania, ani
oclioty do folwarecznych pieczolowitosci, zbrzydzil
sobie dawno s^siedzkie uzurpacije, napasci у klotnie,
a znaiac dobrze, iako ziemskiemi przeszkodzony
trudnosciami, nie ma ani tyle czasu, ani wn^trzney
spokoynosci, ani nakoniec swobodney mysli do lepszego
л Duchowieiistwie rozrz^dzienia. Przekladal
to nie raz Polskiemu dAvorowi z ивШц prozbfj,, aby
go raczey na ucciwey, a pewney ubezpieczyl pensij,
dobra zas do krajowego skarbu przyl^czyl. Co wi^c
w Polskim dworze Arcibiskup dla tylorakich rozruchow
ziednac niepotrafil, to %ial by przez gorliwe
Iw. Im. p. Gubernatora reprez§tacij§ otrzymac u
teraznieyszey Monarchini swoiey, byle by go raczyla
zostawic przy teraznieyszey rezydencij, z
ogrodami, laskiem, sienoz^ciEj, у wod^. Doznal by
Jw. Jm. p. Gubernator, a iz w takim stanie polozony
Arcibiskup umial by swoje dla dobra duchownego
nat^zyc starania у nicht by go wincey
niezapytal, czemu zes smutny? Jezeliby zas naymilosciwszey
Monarchini podobalo Arcybiskupa
przystoyntj, opatrzyc pensij^,, a dobra do skarbu
koronnego przyl^czyc, tym samym' podobno godzilo
by si? Monarchiczney do dworu polskiego z£|,dac
interpozycij, aby rownie dobra, za Dzwin^ pozostale,
do skarbu polskiego applikowane zostaly, a
proporcijonalna z nich pensija Arcibiskupowi bezpiecznie
со Rok dochodzic mogla.
6) Wiara Chrystusowa mianowicie na pismie
Bozym iest zagruntomma, ale Chrzescianom naymniey
iest wiadoma. W cudzych paiistwach takowe
pismo релтаеті swi^tami osoby, umyslnie na to
przybrane, ludowi porz^dkiem przekladaja у dokladnieyszym
Oycow SS. zdaniem tlumaczsj,. 0!
jak ze si§ tarn wszelkiego stanu ludzie na Ц zbiegaja
nauk? y, powrociwszy do domow, ch^tnie о
niey z swoiemi rozmawiaj£|,, ktora sama у dobrych
przykladcny piln^ b^d^c History^, ni komu nie
przykrzy, kozdego do siebie poci^ga, wszystkich w
jasnym poznaniu Chrystusa utwierdza. Tey istoty
nauka pasterzom od Boga zlecona. Nayprzyzwoiciey
w katedralnych swi^tnicach podawana bywa,
a panuj^ca zwierzchnosc ludowi zalecac zwykla,
aby na пЦ ucz^szczal, z niey wiar§ Chrystusowej,
gruntowniey poznawal, a tym samym od rozpusty,
od pijatyki, od spiskn byl dalszym.
Juz postanowil Arcibiskup tey nauki przepowiadanie
w katedrze swoiey godzinami poobiedniemi,
iako kazdemu wolnieyszemi у do samego
spacyeru przyzwoitszemi, w kazd£|, niedziel§; sprowadzil
do niey dwoch Bazylianow, uczonych у w
Rzymie naivet do tego przyzwyczaionych Theologow;
immediate przed temi naukami b§dzie si§
nauczalo dzieci pacierza у latwiejszego katechizmu.
Nie zostaie mu wi§cey, jak upraszac Jw. Jm. p.
Gubernatora о urz§dowe zalecenie w Polocku
wszelkiey kondycij у konfessij ludziom, aby tak
wolnemi godzinami, na tak тЩ, tak pozyteczn^,
tak potrzebn^ ucz§szczali nauk§, ktora si§ tylko w
54
Стр.4
katedrze arcibiskupskiey podawac b^dzie, by]e bez
zadney na to w innych swi^tnicach Polockich przeszkody.
Zwazyc raczy Jw. Jm. p. Gubernator, iezeli
nie iest potrzeba dzieci у wiehi innych starych, a
przy tym zolnierzy, nczyc pacierza у Chrzescianskiey
wiary, nie wchodz^c w zadne mi§dzy Grekami, a
Ezymianami kwestye? Jezeli chrzescianinowi, jakieykolwiek
b^dz konfessij, iest ktora nad te mniey
znajoma, a bardziey pisma Bozego potrzebna Nauka?
Jezeli z powodu ucz^szczania do niey Boskiemi
przykladami zrazeni ludzie nie odrzuc^ si§ szemrania,
pijanstwa, lotrowstwa, zdrady у buntu, a tym
samym nie stanej, si§ lepszemi Chrzescianami,
rz^dnieyszemi gospodarzami, pozyteczniejszymi oby•watelami,
"wiernieyszemi poddanemi?
7) W Rzymie zachowuj^, Grecy kalendarz
Rzymski, a w Grecij Ezymianie Greckim kalendarzem
swoje obchodz^, swi§ta; со gdy siq nawet
•
w Rossijskim zachowuje Imperium, czemuz by i w
tych prowincijack zachowane bydz nie moglo?
Doznaje kazdy gospodarz, jakie z ludzi nie
iednym kalendarzem swi^ta obchodz^cych niewygody,
mitr^gi i upadki л domu swoim ponosz^,
gdy ieden swi^tkuj^cy spi, albo pije, drugi potem
czola pracuje. Zyczy Arcibiskup zalecic nowemu tu
dla Rzymian Biskupowi, aby о iednosc kalendarza
bez odwloki do Rzymu pisal, a zachowanie Greckiego
wyjednawszy oglosil.
8) Gdy ci^zary л і^сеу jak dwunastu razami
nad dawnieysze tuteyszych Imperatorowey Im. poddanych
teraz obci^zaJE),, toe nalezaloby obrayslic,
zeby kazdy gospodarz mial tez 12 pomocnikow do
rolniczey roboty; te niepodobiefistwo uadgradzaj^c,
moznoby sposobem wielu panstw wszystkie swi^ta
na same dni niedzielne przeniesc, a tak przybylo
by gospodarzom dni wolnych do pracy, ledwie nie
drugie tylo, iie teraz ma roboczych. Uskutecznienie
tych tak pozytecznych przenosin latwo пазЦріс
moze, gdyby nayjasnieysza Monarchinia Biskupom,
tu rz^dz^cym, zlecila traktowac о to w Rzymie, a
duchownym Rossijsk. Synodowi podlegaj^cym toz
samo oglosic rozkazala: takiey bowiem nowosci
wprowadzenie gdyby nie wszystkich tu poddanych
zasi^galo, pewnieby szkodliwe mi§dzy niemi zostaly
rozterki. Wincey gospodarz okolo roll, rzemiesnik
na warstacie w roku pracowac b§dzie, л і§сеу tez
pozytku dozna, a przeto staAvszy si§ bogatszym,
latwiey wlozone ci^zary dzwigac zdola. Z takiego
swi^t przeniesienia, procz opisanego pozytku, у te
wynika dobro, ze ludzie spokoynieyszym sumieniem
przez cale tygodnie, procz iedynej niedzieli zarabiaj£j,c,
Boskiego tez gniewu na siebie sciqgac nie
Цйщ.
9) Zaniesione dawniey Jw. Jm. p. Gubernatorowi
prozby, ponawia Arcibiskup, azeby do uczenia
potrzebnych w kraju szkol mnieyszych у wi§kszych
uzytemi bydz mogli xx. Bazylianie, паикц, Rzymskim
zakonom nie ust§pui^cy, a nawet у examen
w Akademij Petersburgskiey czynic gotowi. Te
usilowanie przeklada nawet Biskup z tego powodu,
iz wie о chwalebnym ich sposobie uczenia w roznych
publicznych szkolach, iz slyszy о zaszley w
Warszawie rezolucij do zlecenia onym szkol na
wielu mieyscach. skassowaniem zakonu Jezuickiego
wakuj^cych,
iz nakoniec widzi rozne w kraju
mieysca, gdzie by oni dla powszechnego dobra w
kraju szkoty otworzyc, aprzy tym i^zyki obrz^dek
Ruski zaszczycic, oraz w przyzwoitey nauce mogli
cwiczyc synow kaplanskich у miejskich, ktorym z
dawnego czasu wstr§t do szkol lacinskich zt^d
iedynie urastal, iz nie Greckim zyj% obrz£j,dkiem.
Jezeli wi§c naywyzsza zwierzehnose dozwoli tym
zakonnikom publicznie wedlug potrzeby krajowey
у zwierzehnego rozporz^dzenia nauki podawac,
supplikuje Arcybiskup, by nad takiemi szkolami,
chocby zwyczajem Akademickiego kanclerza mial
wladzg.
10) Nie iest Arcibiskupowi latwo rz^dzic odlegleyszemi
Bialey Rusi owieczkami, ani tym latwe
SEj, znoszenia si§ z onym. Lata со raz starsze,
wzrok przyt^piony, zdrowie slabiej^ce у sama oblozney
choroby bojazil przymuszaj^, Arcibiskupa
obmyslac, aby mial kim pastwie swoiey uslugiwac;
zdaje mi si§ sprawiedliw^, bye rzecz^,, by zt^dal w
gubernij Mohilowskiey miec sufi'ragana dla lepszey
wygody odlegleyszego duchoAvienstwa у dla usluzenia
nawet tuteyszym w przypadku Arcibiskupiey
niemocy. Ten suffragan nietylko obrz^dki Biskupie,
ale tez у namiestnicz^, wladz? Arcybiskupa pozytecznie
mogl by w tamtey stronie sprawowac, do
ktorego sustentacij latwy ukazuje si§ sposob, gdyby
Onufreysk^ pod Mscislawiem Archymandry§, iak
po smierci x. L^pkowskiego zawakuje, nayjasnieysza
Monarchini na to raczyla obrocic.
11) W Kiszczu, teraz J. W. J. M. P. Ministrowi
Paninowi nadanym, staroswiecka znayduie
Стр.5
ОПЕЧАТКИ .
Стр. 340, столб, правый, 24 стр. сверху напечатано: „см. выше документъ"; нужно читать:
„см. выше документъ № 191, стр. 251я
.
Стр. 466, столб, правый, 11 стр. снизу напечатано: „казни"; нужно читать: „казны".
Въ „Предисловіи" стр. LXXXVIII прим. 4, напечатано: „ibid. 289". Нужно читать: „Тр.
Кіевск. Акад. 1868 г. Ноябрь. 289".
Стр.1
ВИЛЕНСКОЙ АРХЕОГРАФИЧЕСКОЙ КОММИССІИ.
а) Ак т ы:
Аісты Гродненскаго земскаго суда. Ви.ііьпа, 1865 г. стр. XXIV, 377. Ц. 1 p.
Акты Брестскаго земскаго суда. Вильна, 18S7 г,- стр. X. 361. Ц. 1 р.
Акты Бр стскаго грпдскаго суда. Вильна, 1870 г., стр. XX, 416 Ц 1 р. 60 к.
Акты Брестскаго гродскаго суда. Вильна, 1870 г., стр. LXIV, 615. Ц. 2 р.
Акты Брестскаго п Гроднепскаго гродскаго суда. Виіыіа, 1871 г, стр. ХІЛ, 450.
Содержитъ иъ себ : 1) акты Брестскаго гродсиаго суда (поточные); • £) акты Брестскаго иодкоморекаго
суда; 3) акты Брестской магдебургіп; 4) акты Кобринской магдебу[)гіи п 5) акты Каиенецкой
ііагАебуі>гіи. Вильна, 1872 г., СТР. LXIX, 593, 77. Ц. 2 р. 50 к.
Акты Гродн пск. гродскаго суда. Вильна 1874 г., стр. ХУІ, 600, 80. Ц. 2 р. 60 к.
Акты Внленскаго гродскаго суда. Вильна, 1875 г., стр. XXV, 6о2 и 83. Ц. 2 р. 50 к.
Акты Вил нскаго земскаго суда, магистрата магд бургіи и ионфедераиіи. Вильна, 1878 г. стр.
XXI, 591 и 57. Ц. 2 р.
Акты Внленскаго магистрата л магд бургіи. Вильна, 1879 г. стр. ХХХ Ш. 592 и 48. Ц на 2 р.
Акты Гланнаго Литопскаго трибунала. Вильна, 1880 г. сур. XLI, 545 и 69. Ц. 2 р.
Акты Глаипаго Литопскаго трибунала. Вильна, ld83. г. стр. XL, 651 и Ь7. Ц. 2 руб
Акты Глаипаго Литопскаго Трибунала. Вильна, 1886. г. стр. XII, 480. Ц на 1 руб. 60 к.,
Инвептари ХУІ стогЬтія. Вильна, 1888 г., стр. XXIV, 702, Ц на 2 р.
Декреты Главнаго Литопскаго трибунала. Вильна, 1888 г., стр. XL, 552. Ц на 2 руб..
Документы, относящееся къ нсторіа церкоішой уніи иъ Россіи. Вильна, 1889 г., сгр . CLII, 704.
Ц на 2 руб. 50 коп.
б) Отд льныя изданія:
2. Краткія таблицы для исторіп и хроноюгіи, г. Горбачевскаго. Вкльна. 1867 г., стр. IV, 49
(объяснительный текстъ и 17 таблнцъ). Ц. 50 к.
1. Реии-ія корол вскихъ пущъ въ б. В ликомъ Княжеств Литовскомъ, Григорія Воювиаа
1559 г. Вильна, 1867 г., стр. У, 381. Ц. 1 р.
3. Ордипація королеііскпхъ пущъ вь л сничествахъ б. Великаго Княжества Литовскаго, 1641 г.
(Подлинникъ съ русскимъ переводоиъ и алфавитпымъ указателемь). Вильна, 1871 года, стр.
Х Ш, 32.\Ц на 1 p.
5. Алфавитный указатель къ ревизіи пущъ Григорія Воловича. Вильна, 1873 года, стран. 125 '
Ц иа 40 к.
4. Алфавитный указатель къ II, III, IV и V томамъ акговъ Внл нской Археографической Коымиссіи.
Вильна, 1872 г. стр. 165. Ц на 60 к.
6. Писцовая кнта Пиискаго староства, Лаврина Войны, 1561—6 г. Часть I и II, стр. X, ІП.
421, XVI, 599, 140, съ русскимъ нереводомъ и алфавит, указателеиъ. Вильна, 1874 года,
Ц на 5 р.
10, Сборникъ іізлеографич скнхъ сннмковъ съ древнихъ грамотъ и актовъ, хранящихся вь Внленскомъ
Центральномъ Архив иВиленской Публичной Библіотек . Вып. I. (1432-1548 г.).
Вильна, 1874 г. in folio, стр. ІП, 45, XXX листонъ сннмковъ (69 ном ровъ), Ц иа 4 руб.
9. Писцовая книга Цинскаго и Клецкаго княжествъ, Станислава Хвальчезкаго, 1552—1555 г.
Вильна, 1884 г., стр. XXXII, 714, 1 снимокъ. Ц. 2 р. 50 к.
Всгь вышепоименованный изданія состоять въ распоряменіи Управпвнія Вил нснаго і/чебнаго
Округа; хранятся и продаются въ Нанц ляріи Онруга.
8. Писцовая книга Гродненской экопоміи XVI стол тія въ двухъ частяхъ. Ч. I. Вильна, 1881г.
стр. ХХШ, 502. Ц. 2 р.—Ч, И, Вильна; 1^82 г., стр. 606. Ц. 2 руб.
7. Р визія Кобринской экопоміи. 1563. года. Вильна, 1876 года, стр. XII, 337 и 56. 1 снимокъ
Ц на 1 р. 50 к. г
Стр.2