— 188 —
seimie, aby stan§ia, tak bgdzie y iesth,
aby doszla, pilnem executorem; ale na tho
tesz iespectowa6 w. mciom potrzeba, ze
w. m. z oyczizn^, rzecz ze z bracia sprawa,
ze si§ nicz nowego nad postanowienie seimowe,
inimo seim, stanowi6 nie moze. Ale
abiscie w. m. obaczili, ze tho wszistto, co
z i. k. m. bydz moze dla dobrego E-ptey,
i. k. mci uczinicz nie trudno; posla6 i. k.
m. ostateczn^ raczy we wszistkiem pp. comissarzom
resoluti^, Шга zdaniem i, mci,
iuz kiedyw. m. uczinicz moze dosi6, tilko
tesz w. m. intentie swe y umisly do niei
stosuicie, o czo pilnie w. m. zadacz i. k,
m. raczy. Meiuzci ta zapiata tak zbogaci
w. m., aby iescze kto z w. m. nie' miai iescze
oyczizny y pana potrzebowad? nieiuzci
wzi^wszy tho odbiezicie w insze kraie? A zas
iako E-ptey zolmerza,tak zolnierzowi E-ptey
nie b§dzie trzeba ; o tho iescze, iesly tego
iescze wiasnei mathcze w, mciow potrzeba,
pan wlasny do •wlasnich poddanich za wlasn^,
oyczizna ych sig prziczinia. Chcieicie aby
w tey ostatecznei chwili pokazad powinn^
iei тііойб, kt6ra y znatury, y z baczenia, y
sprawiedliwo^ci seie iei powinni, za czo nie
tilko od Boga odplaty cho6 s powinnego
uczinku, ale y od i. k. m. lasky kazdy z w.
m. spodziewa6 sig moze, kt6ra wszistkiemu
woysku y z os6bna kazdemu i. k. m.
ofiarowad mciwie raczy.
Na postulata ,
Sprawa Poznanska nie poszla y s przotku
w sraak i. k. mci, przetoz kazal winnich
inquizowad, y dzis iesth na thym, aby si§
skuteczna sprawiedliwo^ tyin osobom staia;
iedno ze tho formq, iuris et iudicii musy
rozs^dkiem swym umiarkowa6 w. mciom
potrzeba; bo iako stanami slaheczkiemi, tak
y miastom absolute panowa6 i. k. mci sig
godzy, wszakoz i. k. m., ze ta sprawa nie
ostathuia, tak aby skutku sprawiedliwo^d
nie wzigla swego. Owe zasig zamiesky migdzi
ludzmi stanu slaheczkiego a towarzistwem
w. mciow nie tak do i. k. mci, iako
do prawa pospolitego nalez^; bo ie^Ii z miasth
niegodzy sig cho6 iuris regi вц, iedno per
terminos iuris postgpowa6, pogothowiu'
z slahciczem, Шгу swobod% swoiq, osiawia
sig od zwierzhno^cy wsielkie. Pauley Eozinskiey
tesz cho6by chcial i. k. mc. pamigtai^cz
na zaslugy malzonka ley przewazne,
iakq, laske pokazad, na thym czasie
trudno, bo wnosid summy na dobra Rptey iedno
seimowi wolno. Bgdzie iednak the prziczing
w. mciow i. k. m. mial na mciwem
baczeniu swoym.
Z wielkiey kancellariei na wlasne wskazanie
i. k. m.
Przi thym responsie nicz woysku wsamey
rzeczy pp. comissarze skutecznego do
rzecziwistey zaplaty nie podali; za czym woysko
decidowalo: w trzech woiewocztwah w
Euskiem, Belskiem y w Wolyiiskiem na lezah
w kupie po miastah stai^cz a z grosza
s targu dobrowolnego wszisci zyc takiem
sposobem, isz co ex nunc rosehodz^'cz sig
z obozu bierzemy po zlotych trzidziestu strawnych
na kon s tych pienigdzy , ktdresmi
od E-ptei ratione naszego zoldu zasiuzonego
w Lwowie odebrali, tedy napelnie j
reconpensare mai^, te sumrag wszisci WCOT
ronie pp. starostowie y dzierzawczy dobr
kr61ewskich, takze y pp. duhowni, kazdy wedlug
proporciei intrati swey y wedlug taxi
od woyska wlozoney, tak iakoby sig kazdy
polowiczg, intrati swey do tego plus vel
minus secundum aequitatera przilozil. A czo
by od pp. starostow, dzierzawczow dobr krdlewskich,
dobr duhownich zostawalo albo
zbywalo tych wybranich strawnich pienig
Стр.1
— 189 —
dzy, tedy wediug porahowania obieczuie y
rzeklo woysko w zoid sobie potr^cid. Interea
temporis w pokoiu tesz wszelakyh exactii
y bez namrrieiszey statiey -wszistkie dobra
krolewskie, duhowne pogothowiu slaheczkie
zostawae maiq,. Grdzieby tesz ktdry s
panow starostw nie bii tego wdzigczen a nie
chcial staty tycb stravvnyh penigdzy wedlug
taxi y pomiarkowania woysku s chgсщ
da6, tedy u takiego w dzierzawah armis
the pieni^dze puik, ktoremu naznaczq,,
wyci^gac ma, o czym aby awemi ucciwemi
sposobyupp. starostw sig prosiio. Uniwersali
pana marszalka woyskowego imieniem
wszistkiego ryczerstwa s^ podane. Zgodzili
sig po tym wszistkie stany coronne, ze the
na ziwnose pieni^dze s tey summy таЦ bydz
woysku dawane, ktdra iest na zaplatg naznaczona,
tilko zeby s targu dobrowolnego
wszisci zyly, a pothym s poborow na seimie
uchwalonyh ta surama, ktdra na karm winidzie
zlozona, bgdzie.
62.
1613 г. Сентября 23. Писыно столачнаго воиска къ Гн зненскоиу архіепископу.
Надеждьі войска на получсніе жаловапья сполна—не сбыдись: изъ подати, назначенной сеймомъ,
не выдадо и половииы сзі дуемаго войску жаловаиья. Стянутые въ одно м сто, полки доджны
теперь равойтись въ ближайшія м ста и продовольствоваться на чеи нибудь счетъ,—не камнемъ же
имъ питатыя. Чтобы не разорять окончательно б дныхъ людей , войско постановило, чтобы державцы
королевскихъ им ній внесли часть денегъ на пополневіе суммы, выдапной войску ааимообразно;
въ этой коптрибуціи должно принять участіе и духовенство.
Copia lista do i. m. x. arcibiskupa Glnieznienskiego
strony quotti od woyska stolecznego,
Jasnie
oswiczony a nam wielcze raciwy
arcibiskupie G-niezniensky.
Bylismy pewni, ze za pilnem obmyslawaniem,
za iednostaing, wseh stanow coronnich
zgodq,, zapiata tak diugo czekana iuz
Avzdy nasz dos6 kiedy miaia; mielismy o thym
pewne upewnienia od ich mciow pp. comisisarzow;
widzielismy takie podatki postanoл
іоие, Шге snadnie .wydolac zashizonemu
naszemu mogli. Ale gdysmy rozuraieli si§
bydz u brzegu, daleko na gl§bi_ znaleslisray
si§; bo nad mniemanie vvszistkich tak
"wielkie contributie ledwie polowicze w zaplacie
naszey wystathczili, nadzieie nasze
o zieraig, w ludziah utrapionyh nowa trwoga,
nam swezy klopoth y frasunek. A nie mog^cz
dla swoiey cigskos'ci y swoyh y ludzkich
diuzey, gdziesmy zaplaty czekali, AV kupie
trwa6, na r6zne lubo tho nie odlegle
mieiscza do czaszu roze^6 sig nam przislo,
na ktdrych nie mog^cz kamieniem zys'6, mai^cz
tesz politowame nad ubogiem pospolstwem,
widzielismy y prawie sig dotykali
doleglosci przeszlich, ktdre ponosiio od
swowolnyh ludzy, szukalismy takich sposobow,
aby ufolgowanie mogli^my im iakie
w tei mierze uczinicz; iakoz nie podai sig
zaden snadnieiszy podobnoc tym drugiem
niewsmak, iedno zebys'my z grosza zyli,
tib przeiazdek y posilania zaniechali. Prze
tho wzielismy z zasluzonego naszego pewщ
summg y rozdali na woysko, bgd^cz pewni
y tego, ze ich m. pp. dzierzawczy dobr
k. i. m. takie ufolgowanie w gospodarstwie
y w dohodah swych wydz^cz, the summe za
poddane znisczone nam nazad odloz%. Ale
zeby tesz, z nie malem tesz yh samih ucis
Стр.2
— 190
nieniem przisio do podzwignienia tabiego
cigzaru, prziidzie nam tesz ich mciow pp.
duhownih przizwae, prosid, a osobliwie w. m.
naszego mciwego pana przesz towarzisza
naszego p. Poniatowskiego. Unizenie prosiem,
zeby y sam y inszem b§d^cz do tego
powodem — іаЦ summ§ znacznq; do ley distributiey
naszei przilozid si§ raczii. Uwolni
w. m. nasz mciwy pan y sam siebie y nasz,
wdzigczno^ od oyczizriy, bogomodlstwo odubogih
ludzi, od nas uslugowanie y spominanie
diugowieczne odniesiesz, ktdremu
dlugo zdrowia zycz^cz, lascze si§ iako naypilniei
oddaiemy.
W Іл о-wie d. 23 septembris, roku 1613.
Joseph Cieklinski marszalek woyska stolecznego
imieniem woyska wszistkiego.
6Э.
1613 г. Сентября 29. Посьмо стоднчнаго войска къ старостамъ Великопольскпмъ.
Въ ожидаиіи полученія жаловашя, войско собралось въ одно м сто. .Между т мъ корол. комиссары
объявили, что все сполна жаловавье не можетъ быть уплачено войску, и потому опо должно
было разойтись. «Такъ какъ солдатъ не можетъ питаться в тромъ», то во ивб жавіе разоренія б днаго
народа, выдана войску заимообразно изв стяая сумма, чтобы солдатъ прокарыливалъ себя на
сіши собственныя средства. Войско лроситъ, чтобы старосты, подобио державцамъ королсвскихъ им -
ній, привяли участіе въ контрибуціи на покрытіе расходовъ войска.
Соріа listu do ich mci panow starostw
Wielgopolskych strony quoththy.
Mcywy panowie.
Czekai^cz lak dlugo wzgardzonych zaslug
naszich, nie pohybn^s'my mieli nadzieig,
ze za pozwoleniem takich podatkow nasz wzdy
kiedykolwiek mogia dos6. I dla tegoz czasz
nie maty w kupies'my bili, oney ohothnie co
godzina wyglq,dai^cz. Ale gdy declaratia
inaksza od ich mciow panow comissarzow
павЦрііа, ze nie mozem zupelnei miec, iedno
z seimu, prziszio 8І§ nam na mieiscza
pewne na czasz roziecha6 ; na ktorych b§dq,cz,
ze zolnierz wiatrem zy6 nie moze, a
haczq,cz z pierwszego wyci^gania zywnoscy
iako tho biio z wielkiem ublizeniem y w. m.
naszych mciwyh panow y niezmiernem uciq.zeniem
ludzi ubogich, wziglis'my sposob taki
przedsig, ШгуЬу ufolgowaniem poddanich
w. m. naszich mciwyh panow bii, w. m.
tesz nasi mciwi panowie przeszkody w go
spodarstwie nie mieli, stey odliczoney summy
zaslug naszych pewnq, cze^d mi§dzy woysko
poziczanem obyczaiem rozdalismy, aby
z grosza zolnierz zil, bgd^cz pewni tego po
w. m. naszich mciwyh panow, ze w. m. pewщ
quot§ z dzierzaw swyh, widz^cz tak^
obrone, do tey summy odlozicie. Jakoz ich
mci pp. dzierzawczy kraiow owyh hethnie
od nasz tho przii§li y hethnie do tey summy
dokladai^cz sig, w. mciow tesz naszich
mciwych panow prosiemy przesz towarzistwo
nasze pana Oszowskiego y pana Goleraowskiego,
aby w. m. id^cz za drugiemy the
summe wypelnic raczili. W czym nie w%thpiemy,
ze do ulathwienia y samich siebie y
nas nie bgdziecie trudnieni. Oddai^cz sig za
thim iako naypilniei lascze w. m. naszich
mciwyh panow. W Lwowie 29 Septembris
an. 1613.
Стр.3
— m —
64.
1613 г. Октября 3. Письмо егоже къ бискупу Краковскому.
Изп щаютъ бискупа, чго они, находясь въ сбор , придумывали средства, какъ бы помочь б днымъ
людямъ, которые страдаютъ отъ постоевъ въ своомъ хоаяйств , яесутъ тяжелые поборы и торпятъ
насиліе отъ постояльцевъ, и пришли къ р шенію, что необходимо взять ваимообраано депьгіт,
собранныя для нихъ, для уплаты жолнерамъ, которымъ приличнЬе жить жалованьемъ, ч мъ постоями;
наконецъ просятъ бискупа помочь «ваткнуть эту дыру» какою нибудь сунмою.
Соріа listu do і. гасі xigdzaBiskupaCrakowskiego
strony quothy.
Jasnie •vvielmozny a nam wielcze raciwy
panie mciwy xigze Biskupie krakowsky.
W tak dlugiey przewiocze mi§dzy pasiami
uaszemi y taiest uie mnieisza, ze tracz^cz
czasz, tra6z^cz chudoby z uprzikrzeniem
iednak tho czekanie nasze m m. naszich
mciwyh panow bydz musi. Sukalismy
sposobow, bgci^cz teraz w kupie, iakobysmy
themu zabiezec, zeby takie uci^zenie nie
padio na ubogie ludzie, iakie przesz te zalosne
czaszi ponosili niebozeta na sobie; bo
okrom przeszkod w gospodarstwie , okrom
niepomiernego wyciq,gania zywnoscy rozmaithe
ynsze zbrodnie dali sig od thyh' statynikow.
Na czo w. m. nasi mciwi panowie
boleli, bolelismy y my, y prze tosz podaia
sig nam taka droga, aby s tych pienigdzy,
Шб в nam Щ na zasiugi odliczone, pewn%
czgsd poziczanem sposobem migdzy woysko
rozdzielili, zeby nie z staty, ale z grosza
zolnierz zii, a ich mci pp. dzierzawczow dobr
k. i. m. y duhownih prosid, aby z dzierzaw
swyh te summewzigta wypeinic do zaslug
naszich raczili. Jakoz y w; m. naszego mciwego
pana prosiemy, aby w. m. nasz mciwy
pan do prozb naszih si? skioniwszy, pewщ
iakq, quot^ nam te dziurg zalozycz do-.
pomocz raczii, co w. m. uczini nasz mciwy
pan y zwikley swei dobrocy y dla dalszey
obrony y do ufolgowania ubogich poddanich
swoych. Zathim oddaieray sig iako naypilniei
lascze w. m. .naszego mciwego pana.
We Lwowie d. 3 Octobris an. 1613.
65.
1613 г. Октября 18. Письмо короля къ столпчному войску.
Хотя сеимомъ и разр шены были какъ обыкновенные, такъ и чрезвычаігаыо налоги на уплату
жалованія войску, комиссія Лввовская пс ыогла однако удовлетворить вс хъ треоованій воиска. Король
изв щаетъ, что имъ навначепъ новый сеймъ, который позаботится о пріиоЕаніи новыхъ средотвъ
для уплаты жаловапья какъ столичному, такъ и другимъ войскамъ. Войско съ своей стороны должно
такъ вести себя, чтобы «пе охладить добраго расположенія къ соб и не поставить сеймъ въ
затрудненіе».
Поэтому король желаотъ, чтобы войско, не обращая вішманія на упиверсалы своего
иачальника, ІооИФа Ц клинскаго, къ «державцамъ» кор. им ній и къ духовенству, спокойно ожидадо
уплаты жалованья.
Соріа listu od кгбіа і. mci.
Zigmunth III z lasky Bozey krol polsky,
etc.
Urodzeni wiernie nam mili. Nad spodziewanie
pasze y oczekiwanie wszistkiei
v
Стр.4
— 1!
Uptey to sie stalo, isz sig blisko przeszia
comissia Lwowska tak rozTfiodla, zeprzes
nig ojczizna od dalszych ciezarow y ucis^
tow swoych uwolniona bjuz mogia. Themu
Ъо\ іет gwoli na seimie przeszlem ordinaria
et exlraordiDaria subsidia od вШ
now koronnych byli pozwolorie, a gdy te
oraz y zaplacie drugich woisk y wszistkiem
pretensiom "wier. waszey wydolac nie
mogli, temu gwoli y ine pothym skody przesz
comissarze za pozwoleniem naszem w. w.
podane y ukazane, abycie byli w. w. w zupelney
zaplacie swei mogli by'dz ucontentowani;
a tho co panstwa nasze do ostathniego
prawie upatku cisnie, choc nie zwyczain%
skodq, znie^d si§ mogio. W czj^m,
lubo dotq,cl Pan Bdg dla skrithych s^dow
swych, usilnego pieczolowania rtaszego, po•wolnosci
wszech stanow koronnych y praczowitego
starania ccmisssarzow tamtesznib,
nie zdazii fortunriego skutku; my iednak j
nie tracz^c nadzieiey, ze on sam z rzq.du i
y pieczey naszey o dobrj m panstw nam |
do rzadzenia podanych z r§ku swych Boskich
y opieki nie wypusci, nie ustawaray
y nie nstawad dalei nie bedziemy czynicz
gor^cze staranie o thym wszistkiem, co do
uspokoienia teraznieiszich mieszanyn w oycziznie
y ucontentoAvania w. w. sluzic y nalezec
b§dzie; ktora w tak ci§skiem swym
razie podzwign^c si§ grunthownie nie moze,
iedno samym sejmem, skladamy go po~
spiesnie ad himc solum actum, to iest do
obmysloAvania znpelney zaplaty, iako w, w.
y woysk drugich, a zeby y w tey nie dziala
sie zwMa, skraczamy czaszu iego trzema
niedzielmi, czyni^cz tho wszistko nie
tilko za radq, panow rad naszih, ale y-.na
zq,danie obywatelow nie mal wszistkich koronnih
woiewocztw, ktorych iz sie stq-d zna-'
czy wielka do tego sklonnos'6, abyscie w. w.
zupelnq, wzasluzonem swem odniesli satisfact%
godzi sie y wier. waszey potrzegac
tego ze ze wszistkich miar, zeby nicz takiego
od wier, w. nie pohodziio, co by iei
zawzietey do tego ohocie oziebic albo zatrudnicz
mialo; ale iz temi uniwersalami,
ktore pod titulem urodzonego Jozepha Cieklinskiego,
starszego woyska tamecznego,
wysli, wnosi sie. nieznosny ciezar na dzierzawcze
dobr naszych y stan duhowny, iako
takiego postepka wier. w. nie mozemy, /tak
zadamy y ziczemy, abiscie onego w. w. zaniechawszy,
czekali spokoynie seymu bliskiego,
przicziny do dalszego ucisku ludzi
ubogich nie dai^cz, ale y owszem od znisczenia
ostathniego ych obraniaiq,cz; s tych
bowiem dobr Rptey, s tih inaietlmosci stanu
dnhownego prziidzie dalszq, zaplatq,
wier. w, na seimie opatrowac y wygadzac,
ktore iz przed thym temi ustawicznemi
statiami a teraz swiezo zauchwalq, seymowq,
niezwyczainemi podatkami iuz щ prawie
winisczone, gdzie by y na ten czasz
folgi od' wiernych miec nie miaiy, trudno
by sie wier. was. spodziewac mieli ratunku
iakiego z nich w dalszey swey zaplacie.
W czym lubo rozumiemy, ze y same wier.
w. z baczenia swego uwazac bgdziecie slusnosc
iawn^, ostathni% biedg y nieznosny
cigskosc ludzkq,, sdalo sig y nam iednak
pzelozic to wier, waszey tak przesz to pisariie,'
iako y przesz urodzonego Jana' Sirakowskiego,
dworzanina naszego, ktorego
do wier. was. posiiami y pewni tego iestesmy,
ze takiemu napominaniu y z^daniu
naszemu przistoiiiq, oddac powagg.
Za thym zyczemy wier. w. dobrego od
Pana Boga zdrowia, Dan w Warszawie
d. 18 octobris a, 1613; panowania krolestw
naszich Polskiego XXYII, Swedskiego XX
roku.
Стр.5